بازگشت پسر قذافی به سیاست لیبی؛ آیا او می‌تواند پیروز شود؟

روزهای بروجرد- «سیف الاسلام» پسر «معمر قذافی» دیکتاتور سابق لیبی پس از سال‌ها در اختفا ماندن برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری پیش روی لیبی نامزد شده است. کارشناسان معتقدند بازگشت او اوضاع را در آن کشور بی‌ثبات پیچیده‌تر خواهد کرد.

این هفته، پسر «معمر قذافی» دیکتاتور سابق لیبی به طور رسمی به صحنه سیاسی آن کشور بازگشت. او روز یکشنبه در دفتر انتخاباتی در شهر سب‌ها در جنوب غربی لیبی نامزدی خود را برای انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرد. قرار است این انتخابات در تاریخ ۲۴ دسامبر سال جاری برگزار شود.

پدر سیف الاسلام به مدت ۴۲ سال بر لیبی حکومت کرد تا آن که رژیم او در جریان یک انقلاب در اواخر سال ۲۰۱۱ میلادی سرنگون شد. معمر قذافی به خاطر عجیب و غریب بودن رفتارش و بیرحمی در خط مشی زمامداری‌اش مشهور بود و در اکتبر ۲۰۱۱ میلادی توسط مخالفان‌اش کشته شد. از هفت پسر معمر، سه نفر پس از انقلاب کشته شدند. لیبی پس از انقلاب دچار جنگ داخلی خشونت‌آمیز شد.

اندکی پس از انقلاب و سرنگونی رژیم قذاقی، سیف الاسلام که دومین پسر معمر قذافی است توسط شبه نظامیان قبیله‌ای در زینتان در شمال غربی لیبی زندانی شد. او در سال ۲۰۱۷ میلادی آزاد شد و گمان می‌رفت که این مرد ۴۹ساله هنوز در میان بازداشت کنندگان سابق‌اش زندگی می‌کند. در سال ۲۰۱۵ میلادی، او به دلیل نقش داشتن در رژیم سابق به طور غیابی به اعدام محکوم شد، اما این حکم در سال ۲۰۱۶ میلادی لغو شد. هم چنین، دادگاه بین المللی کیفری حکمی معوق را برای بازداشت او به دلیل ارتکاب جنایت علیه بشریت در سال ۲۰۱۱ میلادی صادر کرده بود.

بازگشت به قدرت

اگرچه ممکن است برای کسانی که خارج از لیبی هستند شگفت‌آور به نظر برسد که قذافی می‌تواند به سیاست لیبی بازگردد ناظران قدیمی مسائل لیبی می‌گویند که قذافی کوچک واقعا فرصتی برای کسب قدرت دارد. این نیز بیش‌تر به دلیل فضای پراکنده فزاینده صحنه سیاسی لیبی است.

در گذشته نه چندان دور جناح‌های مختلف لیبی به راحتی قابل طبقه‌بندی بودند. برای مثال، در سال ۲۰۱۱ میلادی لیبیایی‌ها یا طرفداران انقلاب بودند و یا طرفدار قذافی. در چند سال گذشته، با آغاز جنگ داخلی امکان تقسیم‌بندی آنان به دو طیف شرقی و غربی وجود دارد، زیرا دو گروه اصلی برای کنترل کشور می‌جنگیدند و در دو سوی آن کشور دارای سنگر‌هایی بودند.

با این وجود، هم اکنون همان گونه که «تیم ایتن» پژوهشگر ارشد «چتم هاوس» به «دویچه وله» می‌گوید: «هیچ بازیگر یا گروهی وجود ندارد که بتواند به وضوح بر صحنه سیاسی لیبی تسلط داشته باشد. وضعت پیچیده شده و همانند بازی شطرنج سه بعدی است. رهبران و شبکه‌های محلی تلاش می‌کنند اتحاد ایجاد کرده و روی مسائل خاصی با یکدیگر کار کنند، اما به صورت محدود».

«عبدالله الکبیر» پژوهشگر مسائل سیاسی لیبی به «دویچه وله» می‌گوید نامزدی سیف الاسلام اوضاع آن کشور را پیچیده‌تر حواهد کرد. او می‌گوید: «تاکنون نامزدی او نتیجه‌ای جز سردرگمی نداشته است و همه بازیگران منطقه‌ای و بین المللی را وادار کرده تا کارت‌های خود را دوباره تنظیم کنند. در واقع، این فقط روند سیاسی در لیبی را پیچیده‌تر می‌سازد. من انتظار ندارم که انتخابات در زمان مقرر برگزار شود».

وارث دیکتاتور

«محمد عمر دوردا» بنیانگذار اندیشکده «لیبیا دسک» با این نظر موافق است و به «دویچه وله» می‌گوید: «من فکر می‌کنم نامزدی سیف الاسلام قطعا تاثیر زیادی بر چشم‌انداز سیاسی لیبی خواهد گذاشت و اتحاد‌ها بسیار تغییر خواهند کرد. این نامزدی باعث می‌شود همه متفاوت فکر کنند به ویژه احزاب تک نفره. سیف الاسلام به عنوان وارث مشروع رژیم سابق تلقی می‌شود». برخی تحلیلگران معتقدند یک سوم از رای دهندگان احتمالا از رژیم سابق حمایت می‌کنند که با عنوان «سبزها» شناخته می‌شوند که اشاره به رنگ سبز پرچم لیبی دارد که «معمر قذافی» در سال ۱۹۷۷ میلادی آن را انتخاب کرد.

در رسانه‌های اجتماعی نیز کاربران اشاره کردند لباسی که «سیف الاسلام» برای حضور در حوزه انتخابات انتخاب کرده بود تقریبا مشابه لباسی بود که پدرش در مدت کوتاهی پس از آغاز قیام زمانی که کناره گیری از قدرت را نپذیرفت پوشیده بود.

انتظار می‌رود به دلیل نامزدی سیف الاسلام به عنوان وارث قذافی خلیفه حفتر فرمانده نظامی که روز سه شنبه نامزدی‌اش را اعلام کرد حمایت‌اش را در میان رای دهندگان از دست دهد. الکبیر می‌گوید برخی از حامیان فعلی او به خانواده قذافی وفادار هستند و ممکن است رای‌شان را به نفع سیف الاسلام به صندوق رای بیندازند.

دخالت خارجی

تعدادی از کشور‌ها به طور فزاینده‌ای درگیر مناقشه لیبی در دهه گذشته شده‌اند از جمله ترکیه، مصر، روسیه، امارات متحده عربی و قطر که همگی برنامه‌های خود را در این کشور نفت‌خیز دنبال کرده و پیش‌تر مزدورانی را به آنجا برای جنگیدن فرستاده‌اند و از نامزد‌های خاصی در انتخابات آینده حمایت می‌کنند. حفتر حمایت روسیه را با خود دارد، اما گفته می‌شود سیف الاسلام نیز از حمایت روسیه برخوردار است و براساس شایعاتی او تابستان گذشته به دمشق سفر کرده بود. این موضوع باعث می‌شود حفتر به پشت صف فرستاده شود و روس‌ها بتوانند با کارت‌های بیش‌تری قدرت خود را در لیبی حفظ کنند.

آیا سیف الاسلام می‌تواند برنده شود؟

علیرغم تحقیر او، از برخی جهات نامزدی قذافی می‌تواند مورد استقبال قرار گیرد. اگر نامزدی او رد نشود وی می‌تواند رای جلب کند. دوردا معتقد است نامزدی سیف الاسلام این موضوع ناراحت کننده را نشان می‌دهد که بسیاری از رای دهندگان لیبیایی کماکان از رژیم سابق حمایت می‌کنند. این که آیا او می‌تواند برنده شود یا خیر هنوز موضوعی مورد بحث است.

به نظر می‌رسد ناامیدی عمومی از هرج و مرج لیبی پس از سال ۲۰۱۱ میلادی می‌تواند باعث کسب حمایت کافی توسط سیف الاسلام شود. علیرغم آن که قربانیان و مخالفان خاندان قذافی فراموش نکرده‌اند که سیف الاسلام در سال ۲۰۱۱ میلادی کنار پدرش قرار گرفت. حامیان خانواده قذافی هنوز تمایلات لیبرال او را عاملی برای هموار کردن مسیر انقلاب در لیبی قلمداد کرده و او را سرزنش می‌کنند.

منبع: دویچه وله

ترجمه: فرارو