اخبار ایرانپزشکی
کبد، چطور و چگونه چرب میشود؟
روزهای بروجرد– تا همین ۶۰-۷۰سال پیش، به استثنای خانم‌های باردار که گاهی دچار عارضه نادر اما جدی کبد چرب می‌شدند و البته گاهی می‌شوند، خبری از کبد چرب و سیروز کبدی و پیوند کبد نبود؛ اتفاقی که این روزها، فراتر از شیوع رفته و نام کبد چرب، به عبارتی تکراری در میان پیر و جوان تبدیل شده است.
جام‌جم: موضوعی که نشان از تغییر سبک زندگی‌های‌مان دارد؛ زندگی‌هایی که غرق در کم‌تحرکی، پشت‌میزنشینی، پرخوری و چربی‌خوری شده است. این جریان تا جایی پیش رفته که این روزها به عنوان یکی از شایع‌ترین اختلالات متابولیکی در سراسر جهان شناخته میشود و براساس برآوردهای آماری، تقریبا یک‌چهارم جمعیت جهان مبتلا به کبد چرب هستند؛ شاید همین اعداد و ارقام کافی باشد که کمی دقیق‌تر و مهربان‌تر با کبدمان رفتار کنیم.
سلامت کبد، یکی از با اهمیت ترین وجه های سلامتی بدن است؛ کبدی که سم زدایی از دارو ها، دفع محصولات زائد، تولید فاکتور های انعقادی خون، ذخیره قند به صورت گلیکوژن و تنظیم سوخت و ساز قند و چربی بدن را بر عهده دارد و طبیعتا مخدوش شدن هر کدام از آنها، هرکسی را به دردسرهای بزرگی می اندازد. البته که از نقش کبد در جذب چربی و دفاع در مقابل میکروب ها و سموم جذب شده از راه مواد غذایی هم نباید غافل شویم. برای همه این مسئولیت های اساسی است که بیماری کبد چرب مهم است؛ نوعی بیماری التهابی در بدن که به دلیل انباشته شدن چربی در کبد رخ می‌دهد و سلول های کبدی را تخریب می‌کند. اما چرا کبد چرب تا به این اندازه شیوع پیدا کرده است؟
ما تپل دوست ها
گاهی وقت‌ها، این جغرافیا است که انسان‌ها را به طور ناخواسته، وارد جریان خاصی می‌کند؛ نمونه‌اش، علاقه‌مان به تپلی، چربی و غذاهای پرکالری: «یکی از مسائلی که در کشور ما شایع است، این‌که وقتی صاحب فرزندی می‌شویم، دل‌مان می‌خواهد او را تپل بار بیاوریم و از خطوط روی دست و پاهایش کیف کنیم؛ برای همین روی می‌آوریم به دادن شکلات و مواد غذایی پرکالری و چرب برای این‌که خیال‌مان از سلامت و تپلی‌اش راحت باشد؛ در صورتی که مسیر را ار همان ابتدا اشتباه رفته‌ایم.»
یک فوق‌تخصص گوارش و کبد می‌گوید و معتقد است که چون بسیاری از خانواده‌ها، از کودک لاغر خوش‌شان نمی‌آید و آن را نشانه ضعف می‌بینند، از همان کودکی زمینه چرب شدن کبد کودک را مهیا می‌کنند و فکر می‌کنند بچه سالم، یعنی بچه تپل: «شخصا فکر می‌کنم بهتر است با اصلاح این تصور و تفکر که کودک لاغر، کودک ضعیفی است، کبد فرزندمان را به سمت کبد چرب هدایت نکنیم؛ آن‌وقت است که شاید بتوانیم این رویه را در جوانی و میانسالی هم ادامه بدهیم.» و فرزندمان را ندانسته در مسیر چاقی و رژیم و درمان و… قرار ندهیم.
در مسیر اشتباه
ظاهر ماجرا این است که به صورت کاملا آگاهانه در مسیر کبد چرب قدم برمی‌داریم؛ از همان روزهای کودکی که فکر می‌کنیم هرچه غذا پرکالری‌تر، فرزندمان سالم‌تر تا روزهای نوجوانی و جوانی که علاقه‌مند به فست‌فود هستیم و به بهانه‌های بزرگ و کوچک، نداشتن وقت و شاغل بودن و سریع آماده شدن، خودمان را مهمان غذاهای چرب و پرروغن فست‌فودی می‌کنیم. همین سبک زندگی است که کبد چرب را به یک بیماری مرسوم در بین ما تبدیل کرده است.
موضوعی که این متخصص کبد هم آن را تایید می‌کند و از دیگر عامل‌های ابتلا به این بیماری در سه سطح یا گرید یک و دو و سه می‌گوید: «نادیده گرفتن چاقی و اضافه‌وزن، رعایت نکردن مصرف شیرینی و ابتلا به بیماری دیابت، مصرف خودسرانه دارو، نوشیدن آب سرد و… از دیگر عوامل مرسومی است که بسیاری از ما بدون توجه به آنها، درگیرش هستیم و نهایتا با کبد چربی که از سطوح اولیه رد شده و به مرحله بالایی رسیده، روبه‌رو می‌شویم.» البته او کبد چرب یک فرد الکلی که در اثر مصرف بیش از اندازه الکل رخ می‌دهد را هم از دیگر جنبه‌های خطرناک این بیماری می‌داند؛ خطری که جدی‌تر از کبد چرب در اثر تغذیه است.
و ناگهان سیروز!
بدی‌اش این است که علامتی ندارد تا زمانی که بیماری به سیروز کبدی پیشرفت می‌کند. درواقع بیماری کبد چرب، از آن دسته بیماری‌های خاموشی است که به طور ناگهانی خود را نشان می‌دهد؛ بدن آب می‌آورد، متابولیسم بدن دچار اختلال میشود و خدایی نکرده به سرطان کبد می‌رسد: «این موضوع ممکن است تا آنجا پیش برود که بیمار نیازمند به پیوند کبد شود.»
شاید برای همین است که علاوه‌بر مراعات غذایی و رفتاری مانند مصرف رژیم غذایی کم‌کالری از جمله میوه و سبزیجات، داشتن فعالیت‌ها و تحرکات جدی و گنجاندن ورزش در سبک زندگی، چکاب سالانه و… از تکراری‌ترین توصیه‌های پزشکان است؛ چراکه در اغلب موارد، پزشکان هستند که اولین مراحل کبد چرب را تشخیص می‌دهند: «خوب است بدانید که در برخی موارد، کبد چرب یک بیماری ارثی است که از خانواده به فرد منتقل میشود اما واقعیت این است که در قریب به اتفاق موارد، خود فرد می‌تواند با اصلاح الگوها و سبک زندگی‌اش تا ۸۰ درصد از ابتلا به کبد چرب جلوگیری کند.»
راهکار طب سنتی و حفاظت از سلامت کبد
۱- پرهیز از مصرف آب میان غذا
۲- دوری از مصرف آب‌یخ بعد از استحمام
۳- مصرف روغن‌های سالمی مانند روغن زیتون و روغن کنجد
۴- پرهیز از مصرف بیش از حد چای پررنگ و معطر
۵- دوری از تشنگی طولانی کشیدن و گرسنگی مفرط
۶- کاهش مصرف شیرینی، شکر، قند و ترکیبات قندی
