اخبار ایران
فعاليت اقتصادی يا دينی؟
روزهای بروجرد- اين روزها خبرهایی درباره فعالیت برخی نهادهای دينی شنيده مي‌شود كه باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد. نخستین مورد تصويری از مكانی مذهبي است كه تعداد زيادی كامپيوتر يا وسيله الكترونيكی مشغول به كار هستند تا به استخراج بيت‌كوين (پول مجازی) اقدام كنند. اقدامي كه مصرف برق بسيار بالايي دارد و از برق تقريبا رايگان اين اماكن سوءاستفاده اقتصادی مي‌شود؛ زيرا اين برق رايگان براي امور ديني اختصاص داده شده و نه امور اقتصادي، آن هم استخراج بيت‌كوين. خبر دوم نيز انتشار آگهی ثبت شرکت‌ها مبنی بر حضور يكي از اين نهادهای دينی در تأسيس شركتی برای واردات فولاد است.
به گزارش شهروند اگرچه مورد اول هم به لحاظ حقوقي و هم از منظر اخلاقي فاقد وجاهت است، ولي مورد دوم به ظاهر منع حقوقي و اخلاقي ندارد. با اين حال توضيح داده مي‌شود كه هر دو مورد عليه رسالت و اثرگذاري اين نهادهاي مهم هستند.
ابتدا بايد پذيرفت كه نهادهاي ديني نيز مانند هر نهاد ديگر هزينه‌هايي دارند. يك مسجد يا يك حوزه علميه يا حتي هيأت مذهبي، هزينه‌هاي قابل توجهي دارد كه بايد از جایی تأمين شود. چند راه براي اين كار وجود دارد؛ كمك‌هاي مردمي و نذورات، وقف، بودجه دولتی و در نهایت فعاليت‌هاي اقتصادي. بهترين شكل تأمين مالي نهادهاي ديني دو شيوه اول و دوم است. برخي از اين نهادها چنان جذاب هستند كه مردم در نوبت تأمين هزينه‌هاي آن هستند. مثلا در برخي از هيأت‌ها مردم در نوبت پرداخت هزينه غذاي فلان روز خاص هستند. اين نهادها براي مردم هستند و طبعا منابع آنها هم بايد از مردم تأمين شود. وقف هم شيوه پسنديده و قديمي است. بسياري از مساجد را به گونه‌اي مي‌ساختند كه اطرافش تعدادي مغازه هم وقف آن شود و هزينه‌هاي جاري آن از طريق اجاره و درآمد اين مغازه‌ها تأمين شود، بدون اين‌كه مسجد يا هيأت امناي آن وارد فعاليت اقتصادي شوند.
ولي دريافت كمك از دولت عوارض شديدي دارد. نهاد دين و فعاليت آن را تابع قدرت سیاسی مي‌كند. شايد در مقاطعي این اقدام خوب و سالم باشد، ولي هميشه چنين نيست و در نهايت ممکن است انتظارات نهاد قدرت از نهاد دين موجب كاهش كارآيي آن مي‌شود.
ولي بدترين حالت تأمین منابع مالی ورود اعضا و مسئولان يا هيأت‌هاي امناي اين نهادها در فعاليت‌هاي اقتصادي است. اين كار به طور معمول از طريق رانت آغاز مي‌شود و در ادامه فعاليت ديني در خدمت اين فعاليت اقتصادي در مي‌آيد و فعاليت ديني به حاشيه مي‌رود. اين فرآيند به مرور رخ مي‌دهد و يك‌باره چشم باز مي‌كنيم و مي‌بينيم كه به جاي آن‌كه فعاليت اقتصادي در خدمت فعاليت ديني در آيد، مسأله برعكس شده است و هنگامي كه فعاليت اقتصادي دچار ركود يا ضرر شود، مشكلات بسيار گوناگوني را بر این بخش‌های دینی تحميل مي‌كند.
