مروری بر انتخابات دوره هفتم مجلس شورای اسلامی در بروجرد/ بازگشت اصولگرایان

محمد گودرزی(الف-فرهیخته)-  مهم­ترین مسائل کشور در فاصله انتخابات مجلس ششم و هفتم از دو بعد مسائل خارجی و داخلی قابل بررسی است.

در بُعد خارجی، سیاست دولت اصلاحات (دولت محمد خاتمی) که بر دو اصل «تنش­ زدایی» و «گفتگوی تمدن­ها» بنا شده بود مـورد استقبال جامعه جهانی قرار گرفت. تـجـلـی ایـن مقبولیت را می­توان در قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۹۸میلادی نظاره کرد که طبق آن، سال ۲۰۰۱ به عـنـوان «سـال گفتگوی تمدن­ها» اعلام شد. این سیاست به گونه­ای ساختاری پایه­‌های سیاست «مقابله و مهار ایران» توسط آمریکا و متحدانش را در هم ریخت.[۱] اما دیری نپایید که با وقوع حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱[۲] جرج بوش پسر، رئیس­ جمهور وقت ایالات متحده آمریکا از ایران، عراق و کره شمالی به عنوان سه کشوری که در «محور شرارت» قرار گرفته­ اند نام برد و سیاست­‌های پیشین را از سر گرفت.

در هفتم اکتبر ۲۰۰۱ (۱۵ مهر ۱۳۸۰) نظامیان آمریکا و متحدانش به بهانه نابودسازی گروه القاعده و حامی اصلی آن یعنی حکومت طالبان در افغانستان، به این کشور یورش بردند و آن را اشغال کردند. چند ماه بعد در ۲۰ مارس ۲۰۰۳ (۲۹ اسفند ۱۳۸۱)، کشور عراق مورد تهاجم گسترده نظامی آمریکا و متحدانش قرار گرفت که بر اثر آن حکومت صدام حسین نابود شد. اینک شمار قابل ملاحظه­‌ای از نیروهای نظامی آمریکایی در کشورهای همجوار ایران حضور یافته بودند. به نظر می­‌رسید که سیاست خارجی خاتمی از سال ۲۰۰۲ به بعد کارایی خود را از دسـت داده بود.[۳]

   در بُعد داخلی «توسعه سیاسی» مورد تأکید و توجه رئیس دولت اصلاحات قرار گرفت و دنبال شد با این حال، مسائل سیاسی به چالشی مهم برای کشور و دولت تبدیل گردید و فضای سیاسی جامعه را ملتهب و شکننده ساخت.

جدای از ماجرای «قتل­‌های زنجیره‌­ای» و «حادثه کوی دانشگاه تهران» در تیرماه ۱۳۷۸ که پیش از انتخابات مجلس ششم روی داده بود، نتیجه انتخابات مجلس ششم در شهر تهران به تنشی تند میان وزارت کشور و شورای نگهبان تبدیل شد؛ در حالی که وزارت کشور از سلامت روند انتخابات در پایتخت دفاع می­‌کرد، شورای نگهبان از تقلبات گسترده در انتخابات سخن می­‌گفت و صحت انتخابات را تأیید نمی­‌کرد. تنها پس از گذشت حدود ۸۰ روز از انتخابات و با صدور «حکم حکومتی» مقام رهبری و ابطال شماری از صندوق­‌های رأی­‌گیری توسط شورای نگهبان، صحت انتخابات شهر تهران تأیید شد.

با این حال، بخش مهمی از دوره چهار ساله مجلس ششم به طرح مسائل سیاسی و جنجالی سپری شد. روشن بود که در دامن زدن به هیجانات سیاسی جامعه، گروهی از مطبوعات، بیشترین و مؤثرترین نقش را داشتند تا جایی که مقام رهبری از آنها به عنوان «پایگاه دشمن» یاد کرد.[۴] از این رو در اردیبهشت ۱۳۷۹ به دستور مقام قضایی، شمار گسترده­‌ای از مطبوعات، که غالباً طرفدار جناح اصلاح­ طلبان شناخته می‌­شدند توقیف شدند.

در واکنش به این اقدام و در همان نخستین روزهای شروع کار مجلس ششم، جناح اکثریت مجلس، طرح «اصلاح موادي از قانون مطبوعات» را با قید یک فوریت به تصویب رسانید و در دستور کار قرار داد. در همان جلسه، نامه‌ای با بیش از ۱۵۰ امضا خطاب به ریاست قوه قضائیه قرائت شد که طی آن نمایندگان خواستار رفع توقیف از مطبوعات شده بودند.[۵] این بار نیز با حکم حکومتی مقام رهبری که در ۱۵ مرداد ۱۳۷۹ خطاب به رئیس مجلس صادر شده بود و بیان این که «تغییر قانون مطبوعات کنونی مشروع و به مصلحت نظام و کشور نیست» این طرح از دستور کار مجلس خارج شد.[۶]

  در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری که در ۱۸ خرداد ۱۳۸۰ برگزار شد، بار دیگر سیدمحمد خاتمی با رأی قاطع مردم انتخاب گردید. اما، در انتخابات دومین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا در نهم اسفند ۱۳۸۱، نامزدهای وابسته به جریان اصول­گرا بیشترین آرا را کسب کردند[۷] و نامزدهای منتسب به جناح اصلاح­طلب شکست خوردند.

این شکست مقدمه ناکامی بزرگ اصلاح ­طلبان در انتخابات مجلس هفتم شمرده می ­شود.

احتمالاً تدوام رقابت­ ها و درگیری­ های بی­ حاصل سیاسی پس از دوم خرداد ۱۳۷۶، تندروی­ های برخی گروه­ها و اشخاص جریان اصلا­ح­ طلب، ناکامی اصلاح­ طلبان در تحقق وعده­ هایی که پیشتر داده بودند و از همه مهم ­تر، افزایش مشکلات اقتصادی و معیشتی عموم مردم؛ موضوع بسیار مهمی که به زودی به اصلی­ ترین حربه تبلیغاتی سردمداران جناح­ اصول­گرا علیه اصلاح­ طلبان و به ویژه، دولت سیدمحمد خاتمی به کار گرفته شد از جمله عوامل این ناکامی بود.

به رغم این، نباید از نظر دور داشت که رویکرد هیأت­ های نظارت شورای نگهبان در رد صلاحیت شمار زیادی از نامزدهای اصلاح­ طلبان از جمله ده­ها تن از نمایندگان مجلس ششم[۸] در حضور بی ­رمق آنها در انتخابات و ناکامی بزرگ­شان مؤثر افتاد.

این رویکرد، بیش از آن که عاملی برای شکست بزرگ جناح اصلاح­ طلب شمرده شود[۹]رقابت ­های انتخاباتی مجلس هفتم را تحت تأثیر قرار داد و سبب شد که پایین ­ترین میزان مشارکت در انتخابات مجالس بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، در این دوره از انتخابات صورت پذیرد.[۱۰] میزان مشارکت در کل کشور حدود ۵۰ درصد بود و این میزان در شهر تهران به پایین ­ترین سطح خود، حدود ۳۰ درصد رسید. در نتیجه انتخابات تهران ۲۹ نفر از فهرست ۳۰ نفره اصول­گرایان با عنوان «ائتلاف آبادگران ایران اسلامی» به مجلس راه یافتند و غلامعلی حداد عادل به عنوان اولین رئیس غیر روحانی[۱۱] مجلس شورای اسلامی برگزیده شد.

   برای عموم بروجردی­ ها انتخاب و فرستادن دو نماینده به دوره ششم مجلس شورای اسلامی، نوید بخش تحقق بسیاری از مطالبات آنها بود، امیدی که بزودی از دست رفت؛ دو نماینده منتخب از دو جناح رقیب – اصلاح­ طلب و اصول­گرا – بودند و گرایش­ های سیاسی­ شان از همدلی و هماهنگی­ شان در پیشبرد مطالبات مردم بروجرد مانع شد.

در این میان، تلاش انجمن بروجردی­های مقیم تهران و برخی فعالان اجتماعی شهر که می­ کوشیدند زمینه نزدیکی دو نماینده را فراهم آورند، چندان فایده نبخشید. با این حال و بلافاصله پس از پایان انتخابات مجلس ششم، انجمن بروجردی­های مقیم تهران اقدام به برپایی نشست­های عمومی منظمی در بروجرد نمود. به دعوت انجمن، هر دو نماینده در این نشست­ ها حضور می­ یافتند و با ارایه گزارشی از فعالیت­‌های‌شان، به پرسش­ های حاضرین پاسخ می ­دادند.

تجربه مفید برگزاری این نشست­ ها، شکل­ گیری «مجمع مشورتی فرهیختگان بروجرد» را در پی داشت؛ تشکلی خودجوش و محدود که حدود ۲۰ نفر از شناخته ­ترین و بانفوذترین فعالان اجتماعی شهر عضو آن بودند و مطالبات عمومی بروجردی­ها را داوطلبانه و با جدیّت تمام دنبال می­ کردند.

در نشست­های منظم این مجمع که از سال ۱۳۸۰ به بعد هر ۴۵ روز یک بار به ریاست و میزبانی محمدرضا حافظی در محل هتل زاگرس بروجرد برگزار می­ شد، فرماندار، هر دو نماینده، به ویژه علاءالدین بروجردی، برخی از اعضای شورای اسلامی شهر و به مناسبت، برخی از رؤسای ادارات حضور می ­یافتند.

نقش کلیدی مجمع در حل مشکلاتِ کلان شهر چنان بالا گرفت که در موردی، سعادت، استاندار وقت لرستان در نشست مجمع حاضر شد. وجود چنین مجمعی از فعالان اجتماعی در تاریخ معاصر بروجرد بی­ نظیر و در دیگر شهرستان ­ها کم ­نظیر بود.

با پی­گیری­های این مجمع شماری از مطالبات مهم بروجردی­ ها عملی شد که از آن میان می­توان به تأسیس و راه ­اندازی «رادیو بروجرد» اشاره کرد.[۱۲] رادیو بروجرد همزمان با عید غدیر خم در ۲۱ بهمن ۱۳۸۲ و درست در آستانه آغاز رقابت­ های انتخاباتی مجلس هفتم با حضور دکتر علی­ اکبر ولایتی آغاز به کار کرد.

هرچند رادیو بروجرد محصول فعالیت جمعی و هماهنگ فعالان اجتماعی بروجرد شناخته می­ شد، روشن بود که علاءالدین بروجردی و به ویژه، سید محسن یحیوی در صدور مجوز تأسیس آن نقشی بیش از دیگران داشته ­اند.[۱۳]

از این رو احداث رادیو بروجرد به عنوان یکی از دستاوردهای فعالیت مشترک این دو در تبلیغات انتخاباتی مجلس هفتم به مردم معرفی ­شد.

    از دیگر اتفاقات خجسته‌­ای که در فاصله انتخابات دوره ششم و هفتم مجلس در بروجرد روی داد شکسته شدن طلسم نبود مطبوعات محلی بود؛ پس از متوقف شدن انتشار هفته­ نامه ندای لرستان در ۱۳۶۴، برای مدت ۱۵ سال هیچ روزنامه محلی در بروجرد منتشر نمی­‌شد و تنها بخش بسیار ناچیزی از خبرهای مهم این شهر در روزنامه‌­های سراسری یا صدا و سیمای مرکز لرستان فرصت نشر می­‌یافت.

در سال ۱۳۷۹ هفته­‌نامه پیغام بروجرد توسط احمد ترک­ زبان آغاز به نشر کرد.

در بهار ۱۳۸۱ نخستین شماره فصلنامه صدای زاگرساز سوی انجمن بروجردی­های مقیم تهران منتشر شد.

همان سال، مهین سراجی ماهنامه نسیم زاگرس را منتشر کرد.

از نیمه دوم ۱۳۸۲ هفته­ نامه­ های بهار بروجرد و فرهنگ بروجرد به ترتیب توسط مصطفی فرهاد و مرتضی بوربور منتشر شدند.

از دی ۱۳۸۲ هفته ­نامه پژواک زاگرس با صاحب امتیازی حبیب ­اله معظمی گودرزی، از سردبیران خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) و نامزد نمایندگی مجلس هفتم به جمع نشریات محلی بروجرد پیوست.

 وجه مشترک این نشریات، توجه به مسائل و مشکلات بروجرد و انتشار خبرهای متنوع این شهرستان بود هرچند، در ارتباط با انتخابات مجلس هفتم رویکردی متفاوت داشتند.

از این میان، فصلنامه صدای زاگرس دربرگیرنده نوشتارهای مفصلی بود که بیشتر به شناسایی تاریخ و فرهنگ بروجرد اختصاص داشت و اساساً به رقابت­‌های انتخاباتی مجلس ورود پیدا نکرد. فرهنگ بروجرد به پیروی از اصول­گرایان، به پشتیبانی از ائتلاف بروجردی، یحیوی برخاست.

دو نشریه نسیم زاگرس و پژواک زاگرس به جناح اصلاح­ طلبان نزدیک بودند با این تفاوت که نسیم زاگرس بیشتر به انتشار گزارش­‌ها و خبرهای مربوط به عبدالمحمد نظام ­الاسلامی، نماینده اصلاح­طلب مجلس ششم اختصاص داشت و پژواک زاگرس، اصلی‌­ترین ابزار نشر برنامه­ های انتخاباتی صاحب امتیاز آن، حبیب ­الله معظمی گودرزی شناخته می­‌شد.[۱۴]

بهار بروجرد که با در پیش گرفتن مشی محافظه­ کارانه می­‌کوشید از ورود به موضوعات جزئی و حاشیه‌­ای انتخابات پرهیز کند تنها به نشر کلیاتی از خبرهای انتخابات بسنده کرد.

اما پیغام بروجرد شیوه‌­ای حرفه­ای­‌تر داشت؛ در کنار نشر خبرهای ریز و درشت انتخابات، بخش قابل توجهی از صفحات خود را به چاپ آگهی‌­های تبلیغاتی نامزدهای نمایندگی – فارغ از هر نوع گرایش یا نگرش سیاسی – اختصاص داده بود.

   انتظار می­‌رفت که با ورود نشریات جدید به مبارزات انتخاباتی، انتخابات مجلس هفتم در بروجرد رونقی دو چندان بگیرد اما چنین نشد، حتی میزان مشارکت بروجردی­ها نسبت به انتخابات دوره ششم حدود ۱۵ درصد کاهش یافت.

شاید یک دلیل این کاهش را بتوان در رد صلاحیت حدود نیمی از نامزدهای نمایندگی مجلس از حوزه انتخاباتی بروجرد دانست.

در این دوره از انتخابات ۵۲ نفر ثبت نام کردند که صلاحیت چهار نفر در همان ابتدا توسط هیئت اجرایی انتخابات رد شد. در مرحله بعدی و توسط هیئت نظارت شورای نگهبان ۲۵ نفر دیگر از نامزدها رد صلاحیت شدند و تنها صلاحیت ۲۳ نفر تأیید گردید[۱۵] و بزودی موضوع مجادلات و مناقشات مسئولان و مقام­‌های شهر با یکدیگر شد.

حسن ترابی، امام جمعه وقت بروجرد در خطبه­ های نماز جمعه به دفاع از اقدام هیئت نظارت پرداخت و گفت: «شماری از کسانی که صلاحیت­شان [توسط هیئت اجرایی] تأیید شده بود به گروهک‌­های ضدانقلاب و منافقین وابسته بودند و تعدادی هم دارای محکومیت اختلاس، ارتشاء، مزاحمت نوامیس، رابطه نامشروع بوده ­اند و یا وابسته به فرقه بهائیت هستند».[۱۶]

ترابی در خطبه­ های نماز جمعه هفته بعد نیز با انتقاد شدید از نمایندگان متحصن در مجلس، اقدام آنها را به مصابه چوب حراج زدن به عزت و استقلال کشور عنوان کرد و گفت که اگر قرار باشد دلایل رد صلاحیت­های شورای نگهبان گفته شود، حضرات رسوا می­‌شوند.[۱۷]

در برابر، ارجمند عباسی، فرماندار وقت بروجرد با دفاع از عملکرد هیئت اجرایی انتخابات گفت که خیلی از ردصلاحیت شده‌ها توسط هیئت نظارت، افراد شریفی هستند.[۱۸]

نظام­ الاسلامی، نماینده اصلاح­ طلب مجلس ششم نیز با صدور بیانیه­ ای از شورای نگهبان خواست که با اتخاذ سیاستی عاقلانه ­تر و تأیید صلاحیتِ به موقع نامزدهای انقلابی و ارزشی امکان یک رقابت برابر، سالم و پُرشور در کشور را فراهم آورد.[۱۹]

در بررسی نهایی، صلاحیت پنج نفر دیگر مورد تأیید قرار گرفت و ۲۸ نامزد نمایندگی مجلس وارد میدان رقابت شدند. با این حال آن گونه که نظام ­الاسلامی انتظار داشت، رقابت­ های مجلس هفتم در بروجرد به رقابتی پُرشور میان اصلاح­طلبان و اصول­گرایان نیانجامید.

جدای از تأثیر منفی که تأیید صلاحیت دیرهنگام چند نامزد اصلی اصلاح­ طلبان بروجرد بر فعالیت انتخاباتی­ شان به جا گذاشت، ایجاد انشقاق میان این نامزدها از تشکیل یک ائتلاف دو نفره توسط آنها مانع شد و هرکدام به شکل منفرد وارد کارزار انتخاباتی شدند و در نتیجه به شکستی بسیار سنگین تن دادند.

بالاترین آرای اصلاح ­طلبان بروجرد از آنِ عبدالمحمد نظام­الاسلامی بود که با کسب کمتر از هفت هزار رأی در رتبه هشتم قرار گرفت! محمدرضا هدایتی، که در انتخابات مجلس ششم از بالاترین میزان حمایت احزاب و سازمان­های اصلاح طلب کشور برخوردار شده و بعد از بروجردی و نظام ­الاسلامی نفر سوم شده بود، با کمتر از شش هزار رأی به رتبه دهم تنزل کرد! در مقابل، میدان رقابت، جولانگاه دو چهره سرشناس یعنی علاءالدین بروجردی و سید محسن یحیوی شده بود.

این دو که از پشتیبانی سازمان ­یافته و قدرتمند گروه ­ها و شخصیت­های اصول­گرا، روحانیون و طلاب علوم دینی، صاحبان صنایع، اتحادیه­ های اصناف و بازاریان، برخی تشکل­های بانوان و بسیاری از فعالان اجتماعی بروجرد برخوردار بودند، با فاصله گرفتن زیاد از دیگر رقبا برنده قاطع این دوره از انتخابات شدند.

علاءالدین بروجردی به تنهایی بیش از ۴۶ درصد کل آرا را به دست آورد و به پشتوانه همین پیروزی چشمگیر و پیشینه حضور در وزارت امورخارجه، به ریاست «کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی» در مجلس هفتم انتخاب شد و این سِمَت را برای برای ۱۴ سالِ بعد همچنان در اختیار داشت.

علاءالدین بروجردی برای دومین بار پیاپی از بروجرد به مجلس راه یافت

سید محسن یحیوی در ائتلاف با علاءالدین بروجردی به مجلس هفتم راه یافت

نتایج هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی     ۰۱/۱۲/۱۳۸۲

[۱]– صادقیان، رضا و موسوی، سیدقائم،  مقایسه سیاست خارجی جمهوري اسلامی ایران در دولت­ هاي خاتمی و احمدي ­نژاد، در ماهنامه پژوهش ملل، دوره دوم، شماره ۱۶، فروردین ۱۳۹۶، ص۱۱

[۲]– صبح ۱۱ سپتامبر ۱۹ نفر، که بنا به گفته منابع غربی از اعضای گروه القاعده بودند چهار هواپیمای تجاری را ربودند. ربایندگان با قصد قبلی دو هواپیما را به دو برج تجارت جهانی در نیویورک کوبیدند. هواپیمای سوم را به یکی از اضلاع ساختمان پنتاگون (مقر وزارت دفاع آمریکا) در ایلات ویرجینیا زدند. مسافران و خدمه هواپیمای چهارم تلاش کردند کنترل مجدد هواپیما را از ربایندگان باز پس گیرند، اما این هواپیما در ایالت پنسیلوانیا سقوط کرد. در حوادث ۱۱ سپتامبر  ۲۰۰۱ علاوه بر ۱۹ رباینده این چهار هواپیما، ۲۹۷۴ نفر دیگر جان باختند و ۲۴ نفر هم بر اثر وقایع ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱مفقود شدند. به نقل از پایگاه همشهری آنلاین به نشانی: https://www.hamshahrionline.ir تاریخ بازدید ۶ مرداد ۱۳۹۸

[۳]– صادقیان، رضا و موسوی، سیدقائم،  مقایسه سیاست خارجی جمهوري اسلامی ایران در دولت­ هاي خاتمی و احمدي­ن ژاد، ص ۱۳

[۴]– بیانات مقام رهبری در دیدار با جوانان در مصلّای بزرگ تهران‌ به تاریخ اول اردیبهشت ۱۳۷۹، بنگرید به پایگاه اطلاع­رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای به نشانی: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3003

[۵]– مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، دوره ششم، جلسه هفتم، به تاریخ ۲۹ خرداد ۱۳۷۹، ضمیمه روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران، شماره ۱۶۱۲۱

[۶]–  مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، دوره ششم، جلسه ۱۷، به تاریخ ۱۶ مرداد ۱۳۷۹، ضمیمه روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران، شماره ۱۶۱۶۱، ص ۱۵

[۷]– دومین دوره شورای اسلامی شهر تهران، که اکثریت اعضای آن از اصول­گرایان بودند محمود احمدی­ نژاد را به شهرداری پایتخت برگزیدند.

[۸]– رد صلاحیت گسترده نامزدهای اصلاح­طلبان توسط شورای نگهبان با واکنش جمع کثیری از نمایندگان مجلس ششم مواجه شد؛ بیش از صد نفر از نماینده ­ها از ۲۱ دی ۱۳۸۲ در راه ­روهای ساختمان مجلس متحصن شدند. تحصن تا ۱۷ بهمن ۱۳۸۲ ادامه یافت بی آن که حاصلی داشته باشد. در میان اسامی نماینده­ های متحصن نام عبدالمحمد نظام‌الاسلامي نماينده بروجرد نیز دیده می­ شد. بنگرید به: خبرگزاری فارس: متحصنين مجلس ششم چه كساني بودند، منتشر شده در ۹ بهمن ۱۳۸۶، به نشانی: https://www.farsnews.com/news/8611020757%20%20%20%20، تاریخ بازدید ۷ مرداد ۱۳۹۸

[۹]– در اولین جلسه مجلس دوره هفتم که پس از انتخابات برگزار شد، عبدالواحد موسوی لاری، وزیر کشور دولت خاتمی با ارائة گزارشی مفصل همراه ارقام و آماری مغشوش از روند برگزاری انتخابات، کوشید به گونه ­ای تلویحی مسئولیت این شکست را متوجه شورای نگهبان و رد صلاحیت­های گسترده اعضای منتخب هیأت­های اجرایی و نامزدهای مجلس توسط این شورا کند. به استناد این گزارش، از ۲۹۷۵۱ نفری که فرمانداری ­ها به عنوان «معتمد محل» و عضو «هیأت اجرایی انتخابات» به هیأت ­های نظارت شورای نگهبان معرفی کرده بودند، تعداد ۹۹۲۵ نفر ردصلاحیت شده بودند. ۴۴۸۷ نفر از ردصلاحیت­ شدگان از ایثارگران، ۴۰۳۳ نفر از مدیران میانی و ارشد اجرایی دارای سابقه در هیأت­های اجرایی و ۸۶۷ نفر از خانواده شهدا بودند. همچنین، تعداد ۸۱۷۲ نفر در انتخابات دوره هفتم مجلس شورای اسلامی ثبت ­نام کرده بودند. در مرحله نخست، هیئت‌های‌ اجرایی‌ صلاحیت‌ ۴۳۴ نفر از داوطلبان‌ را رد کردند. در مرحله‌ بعد، هیئت‌های‌ نظارت‌ استان‌ و هیئت‌ مرکزی‌ نظارت (وابسته به شورای نگهبان) صلاحیت‌ ۳۶۱۷ نفر دیگر از جمله ۸۵ نماینده مجلس ششم را رد کردند. برای‌ تعداد ۱۵۹۹ نفر، عنوان‌ «عدم‌ احراز» بدون‌ ذکر استناد قانونی‌ به عنوان‌ مستند ردصلاحیت‌ ذکر شده‌ بود.‌ تعداد ‌۱۸۲۸ مورد به‌ عنوان‌ «عدم‌ التزام‌ به‌ اسلام‌ و ولایت‌ مطلقه‌ فقیه‌» و تعداد ۱۴۰۹ مورد اتهام‌ «عدم‌ التزام‌ به‌ نظام‌ جمهوری‌ اسلامی‌ و وفاداری‌ به‌ قانون‌ اساسی»‌ و تعداد ۷۵۱ مورد به‌ اتهام‌ سوءشهرت‌ در محل‌ و تعداد ۵۵ مورد اتهام‌ اعتیاد یا قاچاق مواد مخدر و ۳۵ مورد، اتهام‌ وابستگان‌ به‌ رژیم‌ سابق‌ از قبیل‌ عضویت‌ در ساواک‌ و فراماسونری‌ برای‌ داوطلبان‌ ذکر شده‌ بود. در بازنگری نهایی شورای نگهبان، ۲۱۸۵ نفر از نامزدها ردصلاحیت شدند، ۱۳۰۳ نفر از نامزدی در انتخابات انصراف دادند و ۴۶۶۵ نفر به میدان رقابت­ها وارد شدند. بنگرید به: مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، دوره هفتم، جلسة اول، به تاریخ ۷ خرداد ۱۳۸۳، ضمیمه روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران، شماره ۱۷۲۹۶، ص ۶. آنچه که آمار ارائه شده را مغشوش می­نماید جمع موارد جزیی ارقام است که از مجموع ردصلاحیت شدگان اولیه و مجموع ردصلاحیت شدگان نهایی بسیار بیشتر است!

[۱۰]–  حقیقی،علی محمد و کولیایی، حدیثه، بررسی تحولات دوره ششم و هفتم مجلس شوراي اسلامی، در ماهنامه پژوهش ملل، دوره دوم، شماره ۲۰ ، مرداد  ۱۳۹۶، ص ۳۹

[۱۱]– در دوره­ های قبلی این مقام در اختیار اکبر هاشمی رفسنجانی، مهدی کروبی، علی اکبر ناطق نوری و مجددا مهدی کروبی قرار داشته است که همگی افراد معمم بوده ­اند.

[۱۲]– امور مربوط به شناسایی و تهیه زمین و ساخت بنای رادیو بروجرد توسط مجمع مشورتی فرهیختگان دنبال شد. زمین رادیو ۷۰۰۰ متر مربع است که از سوی برادران چرخکار اهدا گردید، تهیه نقشه و ساخت بنا در مساحتی حدود ۱۱۸۰ مترمربع به شرکت پولادگستر بروجرد واگذار شد و مبلغ ۲۲۰ ملیون تومان هزینه ساخت از محل کمک­های مردمی به ویژه توسط صاحبان صنایع و مدیران کارخانه ­های بروجرد تأمین شد. بنگرید به ناگفته ­هایی از رادیو بروجرد، در گفتگو با علی جدیدی، دبیر مجمع مشورتی فرهیختگان بروجرد. هفته نامه بهار بروجرد، سال اول، شماره هفت، ۶ اسفند ۱۳۸۲، ص ۲

[۱۳]– بروجرد از معدود شهرهایی است که مرکز استان نیست اما رادیو شهری دارد. زنده یاد محمدرضا حافظی برای نگارنده نقل می­کرد که سماجت شخصی سیدمحسن یحیوی در متقاعد ساختن و موافقت نهایی علی لاریجانی، رئیس وقت صدا و سیما برای صدور مجوز تأسیس رادیو بروجرد بیشترین تأثیر را داشته است.

[۱۴]– حبیب­اله معظمی گودرزی که پس از یک دوره انتظار ۱۱ ساله موفق به نشر پژواک زاگرس شده بود، خیلی زودتر از آنچه تصور می­رفت و به دلیل آنچه که خود «مشغله­ های حرفه­ ای در حوزه رسانه در تهران» می­ خواند، از ادامه نشر انتشار پژواک زاگرس بازماند.  

[۱۵]– هفته­ نامه پیغام بروجرد، سال چهارم، شماره ۱۰۲، ۲۳ دی ۱۳۸۲، ص ۱

[۱۶]– پیشین

[۱۷]– پیشین، سال چهارم، شماره ۱۰۳، ۳۰ دی ۱۳۸۲، ص ۱  

[۱۸]– پیشین سال چهارم، شماره ۱۰۴، ۷ بهمن ۱۳۸۲، ص ۱ 

[۱۹]– پیشین، ص ۲