سکوت؛ راهبرد آل سعود در برابر توافق امارات و اسرائیل

روزهای بروجرد- پس از اعلام توافق نامه صلح ۱۳ اوت بین اسرائیل و امارات با دخالت مستقیم آمریکا و برافراشتن پرچم اسرائیل در ابوظبی، این مسئله در ریاض به تاخیر خواهد افتاد، زیرا ملک سلمان و ولیعهد تصمیم می گیرند که به جای صراحت و شفافیت، بیشتر بر دورویی و پنهان کاری تاکید کنند. دلیل این امر آن است که رهبران سعودی روابط پنهانی و مخفی را با اسرائیل ترجیح می دهند و آن ها سعی می کنند مناسبات از نگاه عمومی پنهان باقی بماند. ملک سلمان پادشاه پیر نمی خواهد سلطنت خود را با اقدامی جنجالی به پایان برساند زیرا در صورت انجام این کار مورد لعنت مردم قرار می گیرد.

به گزارش راهبرد معاصر، توافق نامه صلح ۱۳ اوت اسرائیل و امارات چالش دیگری را برای پادشاهی سعودی ایجاد می کند. عربستان سعودی همانند امارات متحده عربی روابط سطح پایین و پنهانی خود را با اسرائیل حفظ کرده است که این مناسبات به خصوص در دوران ملک سلمان شدت یافته است. برخی معتقدند دلیل عقلانی و منطقی همکاری اسرائیل و عربستان وجود دشمن مشترک می باشد. همکاری های نظامی، نظارتی و تکنولوژی با اسرائیل بدین معناست که امنیت عربستان سعودی را تقویت خواهد کرد.

سکوت و دورویی

محمد بن سلمان هنوز این ابتکارات مخفیانه که هرگز در افکار عمومی عربستان سعودی مورد بحث و گفتگو قرار نگرفته را علنی نخواهد کرد. اکثر مردم عربستان سعودی بیشتر از منابع اسرائیل به خصوص مطبوعات این کشور از سطح همکاری پنهانی بین دو کشور آگاه می شوند. در روزهای پس از اعلام توافق نامه صلح، عربستان سعودی در قبال مسئله عادی سازی روابط امارات با اسرائیل موضع سکوت اتخاذ کرده است. فقط در ۱۹ اوت فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه عربستان اظهار داشت که پادشاهی سعودی از طرح صلح عرب ۲۰۰۲ استقبال می کند و برای عادی سازی روابط با اسرائیل عجله ای نخواهد کرد.

در آینده نزدیک بعید به نظر می رسد که محمد بن سلمان تمایل داشته باشد همانند ولیعهد محمد بن زاید هم پیمان نزدیک خود در ابوظبی به سمت اسرائیل حرکت کند. بدون فشار جدی رئیس جمهور دونالد ترامپ، او از تلاش برای دستیابی به توافق صلح دریغ خواهد کرد. اگر ملک سلمان بر این تصمیم باشد نسبت به عادی سازی سکوت کند و ابتکارات امارات را نادیده بگیرد از سوی ترامپ و جارد کوشنر مورد انتقاد قرار خواهد گرفت. در مورد فهم ترامپ از این که چرا عربستان سعودی از علنی سازی روابط طولانی مدت و مداوم مخفیانه با اسرائیل مقاومت می کند، شک و تردید وجود دارد زیرا که ترامپ دیدگاه های داخلی عربستان را درک نمی کند. اگر پادشاه تحت فشار قرار بگیرد وی خدمات بزرگی را به ترامپ  در واشنگتن و نتانیاهو در اسرائیل ارائه خواهد داد در حالی که هر دو برای بقای خود در میان بحران های سیاسی داخلی جدی گرفتار هستند.

دیدگاه مردم عربستان

تاکنون بسیاری از سعودی ها از این توافق استقبال نکرده اند. در حقیقت، مثل همیشه، برخی از آنها برای محكوم كردن آن و ادعای حمایت از حقوق فلسطین، به رسانه های اجتماعی پناه می برند. اگر پادشاه و پسرش نظر و دیدگاه سعودی ها را در مورد عادی سازی با اسرائیل بدون توجه جدی به حقوق فلسطینیان را نادیده بگیرند، مورد لعنت قرار خواهند گرفت. هنوز مشخص نیست که چگونه سعودی ها واکنش نشان خواهند داد. روزنامه نگاران و نویسندگان به صورت مستقیم از امارات به دلیل شکستن تابو انتقاد نمی کنند زیرا در غیر این صورت بازداشت خواهند شد. به همان اندازه در نقطه مقابل حمایت از جنبش فلسطین که به صورت آشکار به تظاهرات ختم می شود منجر به بازداشت خواهد شد.

در مطبوعات رسمی به اصطلاح توافق نامه تاریخی را به عنوان دستیابی به موفقیت می دانند بدون این که ارزیابی انتقادی از این توافق انجام دهد یا آن را مورد تحسین قرار دهند. بیشتر مفسران و تحلیلگران سعودی این توافق نامه را اعمال حاکمیت امارات می دانند و به بحث در مورد چارچوب و شرایط توافق یا پیامدهای کلی آن بر فلسطین اشاره ای نمی کنند.

عدم اطمینان و سکوت

اما تعداد اقلیتی از سعودی ها به ستایش و تحسین شجاعت امارات می پردازند و اعلام می کنند که چگونه این توافق نامه می تواند مسیر را برای ایجاد صلح پایدار هموار کند. ما همچنین شاهد پخش برنامه هایی هستیم که عربستان سعودی را کشور بعدی خلیج فارس می دانند که به سمت عادی سازی روابط با اسرائیل قدم برمی دارد. اکثر مفسران پیش بینی می کنند بعید است که عربستان سعودی در آینده نزدیک از این مسیر پیروی کند. سکوت و عدم اطمینان اکنون بهترین استراتژی سعودی برای مقابله با این بحران است. پادشاه و پسرش به خوبی می دانند که اگر در عادی سازی با اسرائیل عجله کنند مورد لعنت قرار می گیرند. بهترین گزینه برای حاکمان سعودی سکوت در برابر این اقدام بحث برانگیز می باشد، زیرا که چنین امری می تواند برای میراث ملک سلمان مرگبار باشد.

مداوی آل رشید؛ استاد موسسه خاورمیانه دانشگاه اقتصاد لندن