پیشگیری از مار گزیدگی و عقرب گزیدگی

مژگان نوابی^*– با توجه به سیلاب اخیر و ذکر این نکته که با تخریب لانه جانوران سمی از جمله مار و عقرب این جانوران به سمت منازل مسکونی هجوم آورده که در صورت عدم آگاهی افراد ودقت به این مسئله، خطرات جانی در پی خواهد داشت.

پیشگیری همیشه به عنوان بهترین، کم هزینه ترین و آسان ترین راه برای مشکلات بهداشتی عنوان شده است که در صورت توجه به آن، می توان از بسیاری از مشکلات ایمن بود.

عقرب گزیدگی 
تورم ناشی از گزش عقرب، عموماً محدود به ناحیه گزش است و احساس بی‌حسی و سوزش در ناحیه گزش برای ۴ تا ۶ ساعت بوجود می آید و معمولاً پس از ۲۴ ساعت بهبود می‌یابد.

گزش عقرب می‌تواند منجر به بروز درد شدید در ناحیه گزش شود اما با اینکه علائم تهدید کننده حیات و حوادث منجر به مرگ به ندرت رخ می‌دهد، مصدوم را به نزدیک ترین مرکز درمانی برای تزریق پادزهر منتقل کنید.

راهکارهای پیشگیری از عقرب زدگی
_ حفظ آرامش و خونسردی در زمان دیدن عقرب
_ پوشش پا: بهتر است همیشه به خصوص در شب هنگام خروج از منزل از کفش استفاده شود.
_استفاده از ابزار در هنگام جابه نمودن سنگ ، خارو خاشاک از دیگر نکات پیشگیری کننده از عقرب گزیدگی است.
_نگهداری مرغ در محل زندگی و بخصوص روستاهها و مناطق عشایریبعنوان یکی از بهترین شکارچی های کژدم( عقرب)

اقدامات اولیه در زمان عقرب گزیدگی

اقدامات اولیه در صورتی که به خوبی انجام گیرد می تواند از عوارض خطرناک بعدی جلوگیری کند.
حفظ خونسردی، پیشگیری از گزیده شدن دوباره، تامین مایعات بدن در صورت نیاز، خارج کردن وسایل زینتی مانند النگو و انگشتر، شست و شوی محل گزش با صابون یا مواد ضدعفونی کننده، ثابت نگه داشتن عضو آسیب دیده با بستن آتل و انتقال سریع به درمانگاه یا بیمارستان از جمله این اقدامات است.

_کارهایی که نباید در زمان عقرب گزیدگی انجام داد :
مکیدن محل گزش با دهان، تیغ زدن محل نیش عقرب، شوک الکتریکی به وسیله باتری، زیاد راه رفتن- دویدن و داشتن هیجان ،کمپرس آب سرد، بستن محل گزش، استفاده از مسکن های قوی مانند تریاک یا مورفین، مشروبات الکلی ، استفاده از گیاهان دارویی، استفاده از بی حس کننده های موضعی (فقط استامینوفن استفاده شود) از کارهایی است که نباید پس از گزش توسط عقرب انجام شود.

مارگزیدگی:
_در صورت مشاهده مار سعی کنید به آرامی از آن دور شوید.
_دست و پای خود را در مکان های مشکوک که بازرسی از آن ها میسر نیست وارد نکنید و در صورتیکه به محل هایی می روید که احتمال وجود مار در آن است، از چکمه های بلند استفاده کنید.

_در دسترس بودن جعبه کمک های اولیه مارگزیدگی، احتیاط در زمان جابه جا کردن سنگ ها- پوشال ها و چوب ها ، استفاده از پشه بند در هنگام خواب در محل های باز، احتیاط در پوشیدن کفش و لباس در محل هایی که احتمال وجود مار است، اطمینان از کشته شدن مار کشته شده، تماس با آتش نشانی و خدمات ایمنی در صورت مشاهده مار در منزل از اقدامات پیشگیری گزش توسط مار است.

_همچنین هنگامی که در انبار منزل و یا کارگاه موش دیده می شود احتمال وجود مار نیز می باشد.
_مارها مناطق تاریک را ترجیح می دهند و به بوها فوق العاده حساس هستند.

_بر افروختن آتش در فراری دادن مار و کاشت پونه و نعناع در اطراف مناطق مسکونی می تواند موثر باشد. موثرترین سم علیه مارها نیکوتین است و لذا پاشیدن گرد توتون و تنباکو اطراف منازل، چادرهاومزارع بسیار موثر است.

_اقدامات اولیه پس از گزش مار :
پیشگیری از گزش جانور برای بار دوم، حفظ خونسردی و آرامش ، تامین مایعات بدن، شناسایی مار، خارج کردن وسایل زینتی، ثابت نگه داشتن عضو و انتقال سریع مصدوم به بیمارستان .

در هنگام مارگزیدگی بیمار را آرام کنید و از حرکات بیش از حد او جلوگیری کنید. عضو محل گزیدگی مار را باید بی‌حرکت و هم سطح یا کمی پایین تر از سطح قلب نگه داشت ، همچنین از سرد کردن عضو مارگزیده با آب سرد یا یخ خودداری کرد.

_اقداماتی که نباید برای درمان مارگزیدگی انجام داد :
شوک الکتریکی، استفاده از یخ، برش محل گزش، استفاده از مشروبات الکلی، بستن بالای محل گزش، مکیدن محل گزش و استفاده از داروهای گیاهی از جمله کارهایی است که پس از گزش نباید انجام شود.

*گروه تخصصی پیشگیری و مراقبت با بیماریهای مرکز بهداشت شهرستان بروجرد