بروجرد؛ سرزمین فرزانگان و دیار کهن تاریخ ایران منتظر گردشگران نوروزی

روزهای بروجرد- شهرستان بروجرد به عنوان یکی از تاریخی ترین شهرهای ایران با دارا بودن هکتارها بافت تاریخی و بناهای منحصر بفرد یکی از پرجاذبه ترین شهرهای ایران برای بازدید مسافران نوروزی است.

شهرستان بروجرد که به سبب وجود فرهیختگانی چون آیت الله بروجردی، دکتر سید جعفر شهیدی، عبدالحسین زرین کوب و … به نام “دیار فرزانگان” شهرت دارد یکی از تاریخی ترین و مهم ترین شهرستانهای لرستان محسوب می شود که هر ساله به لحاظ موفعیت جغرافیایی و جاذبه های بی بدیل مقصد سفر بسیاری از مسافران و گردشگران داخلی و خارجی قرار می گیرد.

بافت تاریخی بروجرد به محدوده‌ای از مناطق مرکزی شهر بروجرد گفته می‌شود که هسته قدیمی این شهر را تشکیل می‌دهند. در سالهای اخیر، مطالعه و حفاظت از بناهای ارزشمند این بافت مورد توجه سازمانهای مرتبط قرار گرفته است.

بروجرد دارای ۵۰ خانه تاریخی و قدیمی است

بیشتر آثار موجود در این منطقه مربوط به دوره قاجار و قبل از آن هستند و برخی مسجدها و خانه‌های اعیانی آن از ارزش گردشگری و تاریخی زیادی برخوردارند.

بافت تاریخی بروجرد، مجموعه‌ای بالغ بر ۲۸۰ هکتار از مناطق مرکز و شرق این شهر را شامل می‌شود که امروزه بیشتر در محدوده خیابانهای جعفری، صفا، شهدا و بحرالعلوم قرار گرفته اند.

این بافت تقریباً شامل حدود تقریبی شهر بروجرد در سال ۱۸۵۰ میلادی است که بر اساس نقشه‌ای که در آن سال توسط ارتش روسیه از این شهر تهیه شده تعریف شده است. بافت تاریخی بروجرد چهار محله یا کوی داشته است: دودانگه، صوفیان، یخچال و رازان. دودانگه محله اصلی و مرکز تجاری و اقتصادی این بافت به شمار می‌رود.

بناهای تاریخی قابل توجهی مانند امام زاده جعفر، مسجد جامع بروجرد و مسجد سلطانی در این بافت قرار گرفته اند که قدمت برخی از آنها به بیش از هزار سال می‌رسد.

بازار قدیمی بروجرد و چندین کاروانسرای تاریخی نیز در همین منطقه قرار گرفته اند. بیش از ۵۰ خانه تاریخی در این بافت قرار گرفته که برخی از آنها از معماری جالب توجهی برخوردار هستند. خانه بیرجندی، خانه طباطبایی و خانه افتخار الاسلام از این گروهند.

بر اساس برخی آمارهای موجود بیش از ۵۰ خانه قدیمی و ارزشمند در شهرستان بروجرد وجود دارد که تنها تعدادی از آنها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و بقیه در اختیار مالکان خصوصی هستند.

امامزاده جعفر، نمادی از معماری ناب اسلامی

امام زاده جعفر به عنوان یک بنای مذهبی و تاریخی در قسمت شرقی شهر بروجرد واقع شده است که به استناد کتیبه های موجود امام زاده جعفر(ع) فرزند امام موسی کاظم (ع) است اما برخی از منابع و متون تاریخی با پنج واسطه نسبت این امام زاده را به امام سجاد(ع) مرتبط می سازند.

ساختمان گنبد هرمی شکل این آرامگاه نمونه ای بسیار زیبا از هنر و معماری عهد سلجوقی می باشد. داخل حرم هشت ضلعی است و در وسط آن معجری از چوب و ورشوساخته شده است؛ این معجر روی قبری که شش پله پایینتر از حرم است قرار دارد. طبقات بقعه غیر از مخروط انتهایی ۱۸ طبقه است.

تاریخ وفات امام زاده جعفر ۵۲۵ هـ .ق است. اندازه کلی زیر بنای مقبره ۲۲*۲۰ و ارتفاع آن ۲۰ متر است. سقف آن روپوش و نمای بیرونی آن هرمی شکل با مصالح آجر و کاشی و داخل بنا آئینه کاری است و برروی درب کنده کاری شده آن آیاتی از قرآن کنده کاری شده است.

این مقبره در سال ۱۲۰۸ به فرمان تقی خان حاکم آن زمان بروجرد تعمیر و مرمت شده است. در محوطه این امامزاده پنجاه اصله درخت موجود است که دو اصله آن چنار و یکی از آنها ۳۹۰ سال قدمت دارد.

بنای امام زاده جعفر(ع) شهرستان بروجرد مربوط به دوره سلجوقی و به شماره ۱۸۵۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد امام، ارزنده ترین اثر از معماری اسلامی در بروجرد

ازجمله آثار ارزنده معماری دوره اسلامی در لرستان مسجد امام (سلطانی سابق) است. این بنا یکی از ارزشمند ترین و ممتازترین بناهای بروجرد به شمار می رود.

صحن این بنا دارای طول وعرض ۴۷×۶۱ متر مربع است و در وسط آن حوض بزرگی قرار دارد. مسجد دارای سه درگاه می باشد؛ درگاه شمالی آن به طرف خیابان جعفری باز می شود و دارای طاق و مقرنسهای بسیار زیباست که با کاشی خشت هفت رنگ به سبک دوره قاجاری تزئین و در میان آن نام فتحعلیشاه قاجار(۱۲۱۲ه.ق –۱۲۵۰ه.ق) نقش بسته است.

طرح ونقشه این بنا از مسجد امام تهران الگو برداری شده است. راه ورودی غربی آن به سمت بازار دواتگران باز می شود وبه خیابان صفا نیز راه دارد.

شبستان جنوبی زیر گنبد اصلی قرار دارد. بلندای طاق آن ۱۷.۵ متر است و حاشیه آن با کاشیهای سیاه و قهوه ای تزیین شده و محراب این شبستان نیز گچبری شده است.

ایوان شمالی مسجد ۱۷متر بلندی دارد و حاشیه آن با کاشی معرق تزیین شده که در نوع خود از کاشیهای بی نظیر قاجاریه محسوب می گردد.

مسجد امام یکی از حوزه های علمیه قدیمی به شمار می آید که دارای ارسی های مشبک و زیبایی است و در آن ۱۶ حجره برای سکونت طلاب در نظر گرفته شده است.

مسجد جامع بروجرد، از کهن ترین مساجد ایران

مسجد جامع در خیابان جعفری شهر بروجرد واقع شده است. این مسجد یکی ازکهن ترین مساجد غرب ایران است.

بخش قدیمی این بنا شبستان جنوبی و گنبد آن است که همانند چهارطاقهای زمان ساسانیان می باشد. نقشه مسجد از نوع یک ایوانی است و از یک قسمت وسط به ابعاد ۱۰×۱۰و دو قسمت طرفین به ابعاد۲۰×۱۰مترتشکیل شده است.

ارتفاع گنبد این مسجد تاریخی که در وسط بنا ایجاد شده تا کف مسجد نزدیک به ۲۰ متر است و زمان ساخت آن به عهد سلجوقی برمی گردد.

براساس کتیبه های موجود این مسجد در زمان شاهان صفوی، در سالهای ۱۰۲۲ هجری، ۱۰۲۳ هجری، ۱۰۹۱ هجری و سرانجام در سال ۱۲۰۹ هجری تعمیر ومرمت شده است.

مسجد جامع بروجرد دارای تزئینات آجری و کاشیکاری بوده است که در طول زمان و بر اثر عوامل طبیعی چون زلزله تخریب شده اند. مواد و مصالح آن از آجر، کاشی و ملات است.

این بنا مربوط به دوره سلجوقی است و به شماره ۲۲۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

۲۸۰ هکتار بافت تاریخی در شهرستان بروجرد وجود دارد

 شهرستان بروجرد در حال حاضر دارای ۲۸۰ هکتار بافت تاریخی است. در حال حاضر خانه های تاریخی چون “خانه بیرجندی”، خانه “بزرگ مهر” و خانه “مصری” در تملک میراث فرهنگی است که هر کدام قابلیت تبدیل به یک محور گردشگری و فرهنگی را دارند.

وجود ۴۵ رشته صنایع دستی در شهرستان بروجرد

 ما در کشور ۲۶۰ رشته صنایع دستی داریم و در شهرستان بروجرد به تنهایی ۴۵ رشته صنایع دستی وجود دارد این در حای است که در برخی استانها تعداد رشته های صنایع دستی از تعداد انگشتان دست هم فراتر نمی رود.

استان لرستان پنجمین استان کشور از نظر تعداد صنایع دستی محسوب می شود.